Imam Khomeini, Hansje Brinker, hooligans en ik

Imam Khomeini, Hansje Brinker, hooligans en ik: ofwel een voetbalwedstrijd in Iran

Waar een goede nacht slaap al niet goed voor is! Vol energie sta ik op voor m'n tweede dag in Teheran. Na een Iraans ontbijt met plat brood (een kruising tussen matses en wraps, met het patroon van bubbeltjes plastic) met kaas en wortel jam en thee stap ik Talghani street weer op op weg naar de metro. Op de hoek van de straat kijkt een gigantisch portet van imam Khomeini mij nors aan. Sinds de revolutie in 1979 is zijn portet overal en is Iran een Islamitische republiek. Met het afzetten van de Sjah van Perzië kwam er een einde aan 2500 jaar monarchie. Overal op straat zijn de gevolgen van de revolutie zichtbaar, maar over de invloed van de islam zal ik zeker nog meer schrijven. Oppersteleider Khomeini overleed in 1989, maar ondanks dat is zijn portret nog overal aanwezig, op gebouwen, in de boeken, portretten in winkels en huizen en op elk biljet. Zijn begrafenis schijnt een van de drukst bezochte ooit te zijn: toen zijn lichaam door de straten van Teheran ging stonden er tien miljoen mensen langs de kant van de weg!

Khomeini ligt begraven ongeveer 10 kilometer buiten Teheran, in de richting van Qom, hét religieuze centrum van Iran. Het is een enorm moment met vier grote gouden torens van 91 meter hoog, zijn leeftijd van overlijden. Hij wilde zelf expliciet dat het geen moskee zou worden omdat hij een plek wilde waar de mensen hun verdriet op eigen wijze kunnen beleven, zonder vast te zitten aan het gebed. Op de hoek van het metrostation bij mijn hotel staat het gebouw van de voormalige ambassade van de Verenigde Staten. Van hieruit heeft de CIA naar het schijnt geprobeerd de Sjah te ondersteunen en eerder een regering in Iran geprobeerd omver te werpen. Dit is de plek waar personeel van de ambassade zeer lang gegijzeld werd na de revolutie. Het wordt nu het oude "Amerikaanse hol van spionage" genoemd en op de muren rond het gebouw prijken nu anti-Amerika schilderingen. Een Vrijheidsbeeld met een doodskop en prikkeldraad, het Capitool in Washington met bovenop een Israëlische vlag, bommen en geweren en een heldere boodschap: Down with USA.

Voorzichtig neem ik foto's, want er zijn hier weleens toeristen aangehouden toen ze dat deden. Maar nergens soldaten of politie te zien, dus het kan. Foto's binnen en dan snel naar beneden de metro in. Ik betaal 5000 rial (€0,12) en ga richting de Azadi toren, de Vrijheidstoren. De Azadi toren staat op een grote rotonde in het westen van de stad. Rondom staan tientallen Iraanse vlaggen met daaromheen tweekeer zoveel zwarte vlaggen, vanwege de maand Muharram waar ik eerder over schreef. Het is een prachtig monument van crème kleurige steen met blauwe tegels. Gebouwd begin jaren 70 en een combinatie van moderne en klassiek architectuur. Het is eigenlijk meer een boog dan een toren, met aan vier kanten een opening waar je onderdoor kan lopen met mooie ronde vormen. Het is gebouwd door de laatste Sjah ter ere van het 2500-jarig bestaan van de monarchie in Perzië. Hij had niet kunnen weten dat er enkele jaren later een miljoen mensen zouden protesteren en om zijn aftreden zouden vragen. Velen konden niet inschatten wat ze daarvoor in de plaats zouden krijgen.

Onder de Azadi toren kom ik de Duitse jongen tegen waarmee ik ook vanaf het vliegveld samen had gereisd. Ik wist dat hij ook alleen reisde, maar eenmaal in de stad hadden we weinig tijd om iets of te spreken omdat hij nodig op zoek moest naar geld. Hij wist niet dat je in Iran niet kan pinnen en hij had maar 35 euro bij zich. Gelukkig had hij via een hotel wel geld kunnen krijgen met zijn creditcard, maar makkelijk is het allemaal niet. We hebben allebei nog geen plannen voor de dag dus besluiten samen op te trekken. Slenterend gaan we door de grote bazaar van Teheran. Veel souvenirs en winkeltjes met goud en tapijten. Een vliegend tapijt zou zo gek nog niet zijn, maar nog twee weken met een Perzisch tapijt of andere souvenirs in m'n tas is niet zo'n goed plan.

Rond lunchtijd zien we druk restaurant waar ze broodjes met een soort kebab verkopen. Eten waar het druk is is vaak een goed recept voor een lekkere maaltijd, dus ook wij halen daar een broodje. Op een bankje voor het restaurant eten we onze lunch terwijl het shoppende Iraanse publiek langzaam voorbij gaat. Was het de eerste dag nog bewolkt en regenachtig met 9 graden, vandaag is het strak blauw met een aangenamere 14 graden. En in de zon is dat aangenaam vertoeven. Hoe zien de mensen er dan uit vragen jullie je misschien af? Omdat Iran sinds 1979 een Islamitische republiek is zijn alle vrouwen verplicht om van polsen tot enkels bedenkt te zijn, met daarbij ook de behaarde hoofdhuid. Hejab ook wel. Veel vrouwen zie je dan ook compleet in het zwart rondlopen. Maar een kleiner deel neemt het niet zo strikt en zij dragen een doek ongeveer half over het hoofd, waardoor rond het gezicht nog veel haar zichtbaar blijft. Soms vraag je je af of hoe het blijft zitten. Zwart zijn die doeken dan ook niet en je ziet ze in alle kleuren van de regenboog. Het is heel anders dan hoe de hoofddoeken in Nederland gedragen worden.

Na de lunch en na wat korte gesprekjes met een handjevol Iraniërs wordt het tijd voor het hoogtepunt van de dag. Want toen ik Linus tegenkwam was het al snel duidelijk dat we allebei één ding zeker wilden doen in Teheran: naar een voetbalwedstrijd!
Met de metro komen we aan vlakbij het Azadi stadion, waarin zowel Persepolis en Esteghlal hun thuiswedstrijden spelen. Een stadion met een megalomane capaciteit van 100.000 plaatsen. 100.000! De Kuip en de Arena in één! Bij het station is het in ieder geval niet zo druk en we twijfelen eraan of er vandaag wel echt een wedstrijd is, als we met een man of 100 het station verlaten. Niemand met een sjaaltje of shirt in het rood van Persepolis. Niet veel later komt er een man met wat rode schmink of tegemoet, dus toch! Vlakbij nog de mogelijkheid om een sjaal of hoed te kopen, maar erg veel is het niet. Loop je richting de Arena altijd met grote groepen mensen, hier is bijna niemand te zien. Voor 110.000 rial kopen we ons kaartje en gaan richting de controle. Een politieagent kijkt ons vragend aan en is erg benieuwd waar we vandaan komen en waarom we hier zijn. Hij loodst ons langs het fouilleren en we maken nog een praatje. Binnen no time staan er 10 agenten om ons heen die graag kennis willen maken en een handje schudden. We zijn duidelijk een attractie hier.

Terwijl we ons naar de plaatsen begeven groeit de groep supporters om ons heen. De eerste supporter die ons aansprak neemt ons op sleeptouw en ik hoor hem tegen iedereen Hollandia, Alleman roepen, terwijl hij naar ons wijst. Amsterdam, Ajax, Bayern München, Özil, Müller, Robben, van Persie. Alles uit de driehoek Duitsland, Nederland en voetbal komt tevoorschijn. Tegen de tijd dat we bij vak 24 komen bevinden we ons in een groep van 20-30 supporters en krijgen van alle kanten thee en zonnebloempitten met zout om de schil aangeboden. Met iedereen schudden we handen en gaan we op de foto en niemand lijkt nog oog te hebben voor de warmlopende spelers. De zon gaat al langzaam onder en om half vijf fluit de scheidsrechter voor het begin van de wedstrijd. Het stadion is denk ik voor maximaal 10% gevuld en met het zakken van de zon zakt ook de temperatuur gestaag. Persepolis speelt vandaag tegen Gostaresh, de ploeg uit Tabriz in het noordwesten van Iran.

De groep om ons heen is duidelijk fanatiek en zodra de bal rolt beginnen ze te zingen, klappen en stampen. Geen idee wat ze allemaal zingen, maar het klinkt fantastisch. Als je je ogen dichtdoet lijkt het alsof je in een vol stadion zit. Omdat het zo rustig is kan je vrij rondlopen om foto's te maken. Een suppoost vraagt waarom ik hier foto's maak en voor welke krant ik werk. Hij kijkt me vragend aan als ik zeg dat ik gewoon een simpele toerist ben. Het Azadi stadion is vrij vervallen. Overal bladdert de verf van de muren en de witte stoeltjes zien er verweerd uit. Langs de lange zijde van het veld twee grote portretten van de leiders, Khomeini, waar ik eerder al over vertelde en Ayatollah Khamenei die het roer in 1989 van hem overnam tot de dag van vandaag. De wedstrijd verloopt goed en binnen 25 minuten staat Persepolis met 2-0 voor. De supporters zijn enthousiast en ze leren ons een van de spreekkoren. Het is een eenvoudige tekst, of eigenlijk woord. We roepen achter elkaar hamle, hamle, hamle...Persepolis, hamle. Aanvallen, aanvallen, aanvallen, eenvoudiger kan bijna niet.

In de rust schuiven er twee Iraniërs bij ons aan, Ramsin en Babak. Ramsin spreekt erg goed Engels en vraagt, zoals iedereen, wat we hier doen en waarom we naar Iran zijn gekomen. Dus niet alleen thuis vraagt hem af waarom ik hier heen zou willen, ook hier willen ze weten waarom ik naar hen toe kom. Ik antwoord dat de reden precies is wat we hier doen, om met de mensen hier te praten en een eigen beeld van Iran en de mensen te vormen, los van de Westerse media. Dat kunnen ze alleen maar erg waarderen! Ramsin vertelt veel over Iran en hoe het leven hier is. Hij is zelf Christen en zijn opa is priester. Leven als Christen in Iran lijkt me geen makkelijke opgave, maar zo lang ze zich niet met politiek bemoeien en niemand proberen te bekeren vertelt hij dat het goed te doen is. In de grondwet is zelfs verankerd dat er vier godsdiensten toegestaan zijn, naast de Islam ook het Christendom, Jodendom en Zoroastraisme (hierover later meer!). Dat had ik nu nooit verwacht in de islamitische republiek Iran!

Zodra ik vertel dat ik uit Nederland kom zegt Ramsin dat iedereen Nederland om één verhaal kent dat iedereen in de kleuterklas leert. Het verhaal van de dappere Nederlandse jongen die zijn vinger in de dijk stak om het land te redden. Bij ons bekend als Hansje Brinker, hier kennen ze hem als Peter the Devoted, Peter de Toegewijde. Er zijn een heleboel dingen die je hoort als je uit Nederland komt: wiet, tulpen, grachten, kaas, voetbal, hoeren, maar ik had nooit kunnen denken dat ik deze reis aan het verhaal van Hansje Brinker zou denken.

De tweede helft verloopt duidelijk minder soepel dan de eerste. Eerst een penalty tegen en niet veel later valt de 2-2 knullig binnen door een fout van de keeper. Het zingen en schreeuwen vanuit ons vak lijkt niet meer veel te helpen. Tot de scheids 3 minuten voor het einde fluit voor een penalty voor Persepolis! Na een onterechte penalty aan de andere kant, nu een 100% penalty mee! Iedereen gaat staan en met een lange aanloop volgt er een hard schot...dat uiteenspat op de onderkant van de lat. De bal stuitert terug en in de kluts krijgen ze hem er niet in. Eindstand 2-2. De spelers en coach gaan met de hoofden omlaag richting de catacombe. Luid boe-geroep vanaf de kant. De enige spelers die applaus krijgt is de reserve keeper. Wel een beetje mooi-weer supporters hier. Ik vraag Ramsin waarom het zo rustig is en hij vertelt dat dat met name vanwege de hoge ticketprijzen, het slechte spel en het koude weer is. Ooit deed Persepolis mee om de titel, maar de laatste jaren zijn ze een middenmoter. Het voor 10% gevulde stadion loopt langzaam leeg. Alleen mannen overigens, voor vrouwen is het verboden om naar sport wedstrijden te gaan, met straffen tot 1 jaar cel (!).

Ramsin en Babak bieden aan om ons naar het hotel terug te rijden, helemaal de andere kant op dan waar zij heen moeten. We vinden het wel erg aardig, maar met de metro vinden we ook onze weg wel. Maar ze staan er op, wij zijn hier de gast en Iraniërs vinden het erg interessant om buitenlanders mee te nemen als gast en met ze te praten en ze wat te leren over Iran. We gaan met ze mee en onderweg besluiten we met ze vieren om eerst nog wat te eten. Na een verlenging was onze goede gesprekken en een Iraanse maaltijd met kebab, yoghurt met sjalotten, een pap van aubergine en een toetje met zoete kokos wordt ik weer afgezet bij het Atlas hotel. Wat een dag! Wat een fantastische ervaring om het voetbal in Teheran te zien, maar vooral om zo veel meer te weten te komen over het leven in Iran. Zo veel meer dan ik hier nu op kan schrijven.

Vrijdagochtend slaap ik wat uit en drink wat thee in een theehuis in de buurt terwijl ik de Iran Daily lees. Een krant van de overheid en interessant om te zien welk beeld zij van het land schetsen. Op de voorpagina ruimte voor de onderhandelingen tussen de VS en Iran over de sancties en het atoomprogramma en heel groot de tekst dat er steeds meer bedrijven willen investeren in Iran. De winkels zijn vandaag gesloten dus ik ga terug naar het hotel om wat te lezen in m'n boek. Het tijdsverschil met Nederland is 2,5 uur. Hele uren tijdsverschil heb ik wel eens gehad, maar iets met een halfuur nog nooit. Ze willen graag speciaal zijn. Maar dat halve uur is niet het opmerkelijkste. De reden dat de winkels gesloten zijn is namelijk omdat het weekend niet op zaterdag en zondag valt, maar op donderdag en vrijdag. Als je er bij nadenkt is dat ook logisch, voor de Islam is er geen verbintenis met zondag en zij hebben het belangrijkste gebed op vrijdag, dus vandaar.

Na twee propvolle dagen en een rustige ochtend in Teheran is het tijd voor de volgende bestemming. We gaan met de bus naar Kashan, op ongeveer 3 uur rijden ten zuiden van Teheran. Rond het middaguur verlaten we de stad met 15 miljoen inwoners. Mijn plan is om in de eerste week van Teheran tot aan Shiraz te reizen, in het zuiden van het land. Misschien leuk om op te zoeken op google maps om een idee te krijgen. Met de minuut dus verder van huis, ergens op pad tussen Irak en Afghanistan. Als ik het zo opschrijf klinkt het gevaarlijk, maar ik heb me zelden op reis zo veilig gevoeld! Volgende keer meer over Kashan en Esfahan.

Khodahafez,

Twan